Product reviews

Luchtkwaliteit meten

We kunnen het ons op dit moment (eind maart 2020) bijna niet meer voorstellen maar 2019 stond ernstig in het teken van klimaatdoelen, CO2, Fijnstof, PFAS en protesten.
Door een Noordelijke weeramateur waren we in het najaar van 2018 geattendeerd op een burgerinitiatief in Duitsland, Luftdaten.info. Je eigen fijnstof station bouwen. Dat leek me leuk. Het was wel wat puzzelen en knutselen, maar even voor de jaarwisseling hing de Fijnstofsensor monsters van de ons omringende lucht te nemen.

Kort daarop zagen we onze eerste grote piek. De bij ons “normale” waarde van 10-30 ppm (parts per million) werd tijdens de overgang naar 2019 met meer dan een 20-voud overschreden. Een half uur lang zo rond de 700ppm!

Fijn stof?
Fijnstof heeft vele, ook natuurlijke, bronnen. Vulkaanas, vuur, roetdeeltjes uit industrie etc. Die deeltjes kunnen gezondheidsklachten veroorzaken maar zijn ook belangrijk voor het vormen van wolken. En de wolken brengen ons het water (vaak) op de juiste plek. Fijnstof in de spagaat.
Bovenstaand heb ik geleerd tijdens de VWK basiscursus meteorologie begin dit jaar. In een viertal cursusavonden zijn we door verschillende enthousiasmerende cursusleiders door de wondere wereld van ons weer geleid. Met een fraai geïllustreerd cursusboek als naslagwerk ben ik, als zeer matig onderlegde weerenthousiast, heel wat wijzer geworden over hetgeen ons allen zo boeit, het weer. Een echte aanrader!

Het bouwen van het fijnstofstation vereist geen diepgaande technische ervaring. Het is allemaal wel te doen. Maar we konden ons ook voorstellen dat er een categorie mensen is die daar geen heil in ziet. We besloten om voor die mensen een plug&play versie te bouwen. De behuizing zoals bij luftdaten gebruikt werd vonden wij te “bouw onvriendelijk”. Daar hebben we dus een geheel nieuw ontwerp voor gemaakt. Dat resulteerde in de annoncering van het WH-FS-01 fijnstofstation in het najaar van 2019.

En inmiddels is er ook een fijnstofstation met alternatieve behuizing beschikbaar (WH-FS-02 zie foto). Een strakke behuizing die ook binnenshuis goed te plaatsen is.
Maar hoe werkt dat eigenlijk met die fijnstofsensor?
De fijnstofsensor bevat een laser, gericht op een spiegel. Signaal uit = signaal in. Eerst zuigt een ventilatortje buitenlucht aan en na een aantal seconden wordt de laser geactiveerd. Door het fijnstof wordt de laser afgebogen. Signaal uit ≠ meer signaal in, een fijnstofmeting is een feit.

Bij een hoge luchtvochtigheid vormt zich een jas van vocht om de deeltjes, dat vertroebelt de meting. Ook kunnen minuscule waterdruppels (mist) ten onrechte aangezien worden voor fijnstofdeeltjes. Met de ingebouwde luchtvochtigheidssensor kan er een correctieberekening gemaakt worden. Daar zijn al diverse formules voor ontwikkeld, maar de ideale variant is er nog niet bij. Maar door de luchtvochtigheid in de fijnstofgrafieken op te nemen kun je al wel een aardige indicatie krijgen van een mogelijke vertroebeling door hoge luchtvochtigheid.  

En hoe krijg je de fijnstofdata in beeld?
De gebruikte fijnstofsensor, een SDS011, meet deeltjes van 10 en 2,5 micrometer.  De data wordt verwerkt door een Arduino microcomputer met on-board wifi module. Verder wordt er gebruik gemaakt van een gecombineerde temperatuur- luchtvochtigheid- en luchtdruksensor.

Via je eigen lokale Wifi netwerk wordt de data automatisch in grafiekvorm op een centrale server van Luftdaten beschikbaar gesteld. Het station werkt dus geheel autonoom. Daarnaast kan de data naar een server van keus gestuurd worden. Ideaal dus om de fijnstof data ook via de mijneigenweer.nl weerwebsites beschikbaar te maken.  De eerste stappen zijn gezet met actuele fijnstofwaardes op de Home pagina en een aparte grafieken pagina. Aan een (geavanceerder) grafische weergave wordt momenteel de laatste hand gelegd.

Diverse links met meer informatie:
https://luftdaten.info                                        Site burgerinitiatief Luftdaten
https://maps.sensor.community/#7/52.128/6.654          Overzicht fijnstof stations
https://samenmeten.rivm.nl/dataportaal                          Overzichtskaart RIVM
www.mijneigenweer.nl/weerstationhijken                   Fijnstof meetdata van ons station.
https://weerhuisje.nl/nl/luchtkwaliteit/g-103                Luchtkwaliteit stations


Albert Gritter

Artikel gepubliceerd in Weerspiegel April 2020 Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie.
Meer info over de VWK: www.vwkweb.nl